Tekst

Het was een beetje gewaagd om middenin een welgestelde wijk een monument op te richten voor de grootste pleitbezorger van het sociaal realisme die onze geschiedenis heeft gekend: Pieter Jelles Troelstra (1860-1930). Desondanks wordt hier sinds de onthulling in 1953 ieder jaar op 1 mei de dag van de arbeid gevierd. Troelstra was een van de twaalf oprichters en leider van de SDAP, de Sociaal Democratische Arbeiderspartij. Zo’n dertig jaar lang speelde hij in die partij een belangrijke rol.

Troelstra, die overigens ook verdienstelijk dichter was in het Fries, dankt zijn roem vooral aan zijn kwaliteiten als propagandist in woord en geschrift. Op volksvergaderingen overal in het land was hij een geliefd redenaar. Hij wist het sociaal democratisch gedachtegoed als geen ander over te brengen.

Als een groot redenaar heeft beeldhouwer Piet Esser hem ook weergegeven. Door zijn houding, de stap voorwaarts en het armgebaar, kun je je voorstellen dat hij zo meteen de menigte gaat toespreken. Het is een karakteristieke pose. Het lijkt alsof Troelstra uit een poort komt stappen, getuige de betonnen constructie om hem heen. Bovenop de poort bevinden zich drie bronzen figuren die elkaar ondersteunen. Deze mannen symboliseren de emancipatie van de arbeidersbeweging.

Het zijn niet de drie arbeiders of Troelstra zelf die in dit beeld opvallen. Het is vooral de abstracte betonnen poort die in het oog springt. Zeker als je bedenkt dat Esser zich altijd openlijk heeft ingezet voor de figuratieve beeldhouwkunst. Als opvolger van de beroemde professor Bonner aan de Rijksakademie probeerde hij die gelijke tred te laten houden met de abstracte beeldhouwkunst. Dat Esser in dit monument een abstract element verwerkte, heeft te maken met zijn ideeën over beeldhouwkunst en architectuur. Die disciplines wilde hij graag laten versmelten.