Tekst

Een prille, onzekere jongeling in kleermakerszit met fluit. De liefde voor de mens straalt van het beeld af. Altijd maakte beeldhouwer Lidi Buma – van Mourik Broekman haar beelden met veel genegenheid. Het is bekend wie model stond voor de ‘Fluitspeler’ uit 1942: de inmiddels overleden John Breed. Volgens zijn dochter Anita Breed werd hij benaderd via zijn vader, die vaak als clown poseerde bij de Haagse tekenacademie aan de Prinsessegracht, de latere kunstacademie. ‘Dat Lidi Buma mijn vader graag als model wilde, was niet voor niets. Hij had een lenig en goed geproportioneerd lichaam met mooie lange ledematen. Als acrobaat trad hij in de pauzes op in bioscopen en theaters. Toen hij model stond voor de ‘Fluitspeler’ was hij zeventien, een jongeman tussen puberteit en volwassenheid in.’

John Breed was een puur Hollandse jongen, maar zijn ontluikende mannenlichaam kon perfect dienen als voorbeeld voor Buma’s weergave van de Javaanse jongen Si Bengkok. Met het beeld in het Zuiderpark eerde Buma schrijver en journalist Augusta de Wit (1864-1939), in het bijzonder haar bekendste en meest succesvolle novelle ‘Orpheus in de dessa’ uit 1903. Eén van de hoofdpersonen daarin is de arme Javaanse jongen Si Bengkok. Net als Orpheus speelt hij prachtige, betoverende muziek. Daarmee lokt de inheemse jongen de Nederlandse ingenieur Willem Bake. Er ontstaat een vriendschap die Si Bengkok uiteindelijk het leven kost, zoals Orpheus’ liefde voor Eurydice hem fataal werd.

Getuige de eenvoudige en herkenbare vormen van de ‘Fluitspeler’ volgde Buma de naturalistische stijl na van haar leermeester Albert Termote (1887-1978). Maar dan zonder het flamboyante dat diens beelden dikwijls hadden. De traditionele uitbeeldingswijze weerhield Buma er overigens niet van in een – voor die tijd – zeer modern materiaal te werken. De ‘Fluitspeler’ is namelijk een van de eerste beelden van schokbeton in Nederland.