Tekst

Het beeld van koningin Wilhelmina dat nu het pleintje aan de Paleisstraat siert, had er beduidend anders uit kunnen zien. In 1963 werd een comité in het leven geroepen dat voor een nationaal Wilhelminamonument zou zorgen ter ere van de in 1962 overleden ‘Moeder des Vaderlands’. Op verzoek van dit comité bogen verschillende kunstenaars en architecten zich over een ontwerp. De inzendingen liepen uiteen van een symbolisch lint van keien (architect Frans van Dillen en beeldhouwer Hans Petri) tot een witte koepel met foto’s en teksten van de overleden koningin (architect Aldo van Eyck). Voor dergelijke (abstracte) ontwerpen bleek echter geen algemene instemming te vinden. Daardoor was er twintig jaar later nog steeds geen nationaal Wilhelminamonument.

In 1984 stelde een ambtelijke werkgroep voor het gipsen model van Charlotte van Pallandts (1897-1997) Rotterdamse Wilhelmina te gebruiken. Dat bleek een uitkomst. Gelukkig was dat gipsmodel bewaard gebleven bij verzamelaar Hannema de Stuers in Heino. In samenwerking met stedenbouwkundige en architect professor van Embden is de omgeving van het beeld ontworpen. Op 28 november 1987, de vijfentwintigste sterfdag van Wilhelmina, werd het nationale Wilhelminamonument uiteindelijk door prinses Juliana en koningin Beatrix onthuld.

Het Wilhelminamonument is het bekendste beeld van Van Pallandt. Zij had het oorspronkelijk in 1966 voor de stad Rotterdam gemaakt. Daarbij putte ze inspiratie uit een krantenfoto waarop Wilhelmina een beeld van Mari Andriessen onthult. Daar is zij als een driehoekige vorm van onderaf te zien. ‘Die driehoek, dat was ze’, volgens Van Pallandt. Het Rotterdamse beeld is destijds in wit graniet uitgevoerd met zeer weinig detaillering. Voor Den Haag liet zij het oorspronkelijke gipsontwerp in donker brons uitvoeren. Ook deze Haagse versie vertoont weinig detaillering, zelfs niet in het gezicht. Desondanks vond prinses Juliana dat dit precies haar moeder was. ‘Eenzaam maar niet alleen’; het is Wilhelmina ten voeten uit.