Tekst

Onopvallend. Dat is de waterpas die de Duitse, internationaal bekende kunstenaar Norbert Radermacher aanbracht in de muur van een ontluchtingskoker van de parkeergarage onder het Plein. Het gaat om de koker die zich het dichtst bij Sociëteit de Witte en het Mauritshuis bevindt. In de hardstenen bekleding daarvan zit in een langwerpige messing plaat de waterpas.

Normaal gesproken geeft het evenwicht tussen water en lucht in de waterpas de horizontale positie aan. Maar op deze plek, zo ingekapseld in een log en even onooglijk als onduidelijk gebouwtje krijgt dit meetinstrument iets raadselachtigs en poëtisch. Want wat doet een waterpas daar op die plek? Staat hij volkomen op zichzelf en refereert hij louter aan evenwicht of verwijst de kunstenaar er impliciet mee naar de regering op het Binnenhof die voor stabiel bestuur van het land moet zorgen?

Dat laatste valt niet uit te sluiten als je kijkt naar de rest van het oeuvre van Radermacher. Al vanaf 1980 bedenkt hij ‘Stücke für Städte’, kleine, vaak bijna onzichtbare ingrepen vol symboliek op meestal weinig aandachttrekkende plekken in de openbare ruimte van Europese steden. Zijn ingrepen zijn vergelijkbaar met de windroos die zich in Den Haag bij de Hofvijver tegenover het Haags Historisch Museum in het trottoir bevindt. Een hardstenen plaat in de klinkerbestrating vormt samen met een paar pijlen en de letters N, O, W, S voor de verschillende windrichtingen, het kompas. Als je er geen oog voor hebt, zie je hem gemakkelijk over het hoofd.

De waterpas realiseerde Radermacher binnen het door Stroom Den Haag georganiseerde project ‘de Campagne’ (1990-1993). Dat had tot doel te onderzoeken hoe kunst in de openbare ruimte kan worden toegepast als je het loskoppelt van de tot dan toe gebruikelijke percentageregeling. Kunstenaars konden nu zelf een geschikte locatie voor een kunstwerk kiezen. Bovendien werd onderzocht of tijdelijke kunstwerken ook in de openbare ruimte werkbaar waren. Dat tijdelijke is bij Radermacher alleen iets langer geworden.