Tekst

“Een persoon is pas vergeten als zijn naam vergeten is.” 

Citaat uit de Talmoed 

Ook al lijkt de naam dat te zeggen, niemand zal letterlijk over de Stolpersteinen struikelen. Daarvoor liggen deze bijzondere straatstenen te netjes in de bestrating. Wel zorgen ze ervoor dat passanten met hun hoofd en hart ‘struikelen’ over het gruwelijke lot dat Joden, Roma en Sinti, homoseksuelen, Jehova-getuigen en verzetsstrijders hebben ondergaan onder Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog. Inmiddels kun je in verschillende Europese landen voor woonhuizen de vierkantjes glanzend messing in de stoep tegenkomen, die daar ter nagedachtenis aan de gedeporteerde bewoners zijn geplaatst. 

Al tijdens zijn studies kunsteducatie en industrieel ontwerp in Berlijn bedacht de Duitse Gunter Demnig opzienbarende acties in de publieke ruimte. Zo voorzag hij in 1968 als protest tegen de Vietnamoorlog zijn raamkozijn in Kreuzberg van een Amerikaanse vlag met doodskoppen in plaats van sterren. Op 16 december 1992 plaatste hij ter gelegenheid van de 50ste herdenking van Heinrich Himmlers bevel tot deportatie van Roma en Sinti een kleine, vierkante steen voor het stadhuis in Keulen. Daarop stonden in messing de eerste regels van Himmlers bevel. Drie jaar later volgde de allereerste Stolperstein. Eerst illegaal en vanaf 2000 met toestemming. Intussen zijn in heel Europa vele duizenden Stolpersteinen gelegd (zo’n 95.000 in 2024, waarvan 539 in Den Haag). Daarmee zijn de Stolpersteinen het grootste gedenkteken wereldwijd. 

Demnig’s Stolpersteinen zijn met de handgemaakte kubussen van beton. Bovenop is een messing plaatje bevestigd van 10 bij 10 cm. Daarop zijn met slagletters behalve de naam en geboortedatum van de persoon die wordt herdacht, ook de datum van deportatie en de sterfdatum en -plaats aangebracht. Voor elk slachtoffer één steen. Waar de nationaalsocialisten van Hitler-Duitsland van mensen een nummer maakten, daar geeft Demnig de mensen hun naam en individualiteit weer terug.

Klik voor een actueel overzicht en meer informatie op de volgende links:

https://www.joodserfgoeddenhaag.nl/stolpersteine-struikelstenen-in-den-haag/

https://map.stolpersteine.app/nl/den-haag/locaties 

https://www.denhaag.nl/nl/meldingen/stolperstein-laten-plaatsen/