Tekst

Het hoofd gebogen en de handpalmen van de gespreide armen naar buiten gedraaid. Hiermee drukt de knielende, naakte mannenfiguur intense emoties van machteloosheid en kwetsbaarheid uit. Maar dat hij zich met alle kracht die hij nog in zich heeft verzet tegen de overgave, toont zijn strakgespannen lichaam.

Deze sculptuur van de Voorburgse beeldhouwster Marian Gobius maakt deel uit van het Stijkelmonument dat werd opgericht om een groep van 43 gefusilleerde verzetslieden te eren. Het staat links voor een bakstenen gedenkmuur op een rond voetstuk. Rechts aan de muur hangt een plaquette met een opschrift en een regel uit het Nederlands volkslied: ‘Stijkelgroep 1940-1945 / Het vaderland getrouwe, blijf ik tot in den dood.’ Direct daaronder staan de namen van de omgekomen verzetsstrijders. Aan weerskanten van de muur bevinden zich hun eregraven. Het Stijkelmonument, dat op begraafplaats Westduin in Loosduinen ligt, werd op 4 mei 1953 onthuld door burgemeester mr. F.M.A. Schokking.

Een Haagse groep van 47 verzetslieden, waaronder een klein aantal vrouwen, was vrijwel direct na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog actief. De groep werd al in 1941 door de bezetter opgerold. De Duitsers noemden de groep naar Hans Stijkel, een van de leden. Na hun arrestatie werden 32 leden gevangen gezet in de beruchte gevangenis Berlijn-Tegel. Op 4 juni 1943 volgde hun executie. ‘Hun dood was fier en berustend’ vertelde de Duitse aalmoezenier die de Stijkelleden tijdens hun laatste uren in de Berlijn-Tegel-gevangenis begeleidde. De vijftien overige verzetslieden waren ondergebracht in verschillende concentratiekampen. Slechts vier van hen hebben de hel van Dachau, Sachsenhausen, Bergen-Belsen en Oraniënburg overleefd.

Gobius zegt met het beeld van de knielende man het onzegbare. Zij kreeg niet voor niets diverse opdrachten voor verzetsmonumenten, portretbustes en tuinbeelden. In haar gevoelige, figuratieve stijl wist Gobius altijd de juiste toon te treffen.