Tekst

Er is een jaar gepraat over de plaats van het hondje, de houding en de kleding van de prins en over de vraag of hij nu wel of niet een calotje moest dragen. Het ontwerp van het standbeeld voor Willem van Oranje leverde heel wat stof ter discussie op. Maar eind 1842 was het dan zover; beeldhouwer Louis Royer kreeg de definitieve opdracht. Over de keuze voor deze kunstenaar waren de leden van het nationale commissie en initiatiefnemer koning Willem II het wel snel eens geworden. Er was maar één beeldhouwer in Nederland die een dergelijke opdracht tot een goed einde kon brengen: de Vlaming Louis Royer.

Deze hofbeeldhouwer en directeur van de beeldhouwerafdeling van de Amsterdamse Rijksakademie maakte naam met een aantal grote standbeelden in Amsterdam. Eind 1841 werd hem gevraagd een schetsontwerp te vervaardigen voor een standbeeld van Willem van Oranje. Pas in 1848 kon het beeld worden onthuld. Het werk zou zijn uitgesteld, al blijft onduidelijk waarom.

Midden op het Plein staat hij dan; Royers onbetwistbare Vader des Vaderlands. Aan déze weergave van Willem van Oranje (1533-1584, bijnaam: Willem de Zwijger) gaven velen de voorkeur boven het ruiterstandbeeld (1845) van de prins tegenover Paleis Noordeinde. Het standbeeld deed meer recht aan wie Willem van Oranje werkelijk was geweest. Hier staat een staatsman, de rechterhand waarschuwend geheven, de linker op de bezegelde documenten van de Unie van Utrecht (1579), het verbond van de zeven Noord-Nederlandse gewesten tegen hun Spaanse overheersers en de basis van de staatkundige eenheid van ons land. Willem van Oranje gaf leiding aan de Opstand tegen de Spanjaarden. Dit kwam hem duur te staan. In 1580 verklaarde de Spaanse koning Filips II hem vogelvrij en zette een hoge prijs op zijn hoofd. In 1584 werd hij door de Fransman Balthazar Gerards in Delft vermoord.