Tekst

Veel haastige reizigers hebben decennialang hun trein toch nog gehaald, dankzij de goed zichtbare, gestreepte klok op het plein voor het Centraal Station. Ondanks dat hij daar al enkele jaren weg is, staat hij in ieders geheugen gegrift. In 1975 had ontwerper/kunstenaar Jaap Karman van de gemeente Den Haag en de Nederlandse Spoorwegen de opdracht gekregen voor een monumentale klok. Twee jaar later werd hij onthuld. Hij kreeg direct de bijnaam zebraklok.

Door kortsluiting liep de klok al snel ernstige brandschade op. De hoge reparatiekosten zorgden er bijna voor dat hij werd gesloopt. De vereniging ‘Vrienden van Den Haag’ vond dat de hofstad niet zonder zijn zebraklok kon en kwam in actie. In 1988 was de klok in volle glorie hersteld. Gezien alle verbouwingen in en rondom het Centraal Station staat de klok sinds 2016 op de gemeentewerf. Het is de bedoeling dat hij terugkeert, zodra het plein klaar is.

Ook al draagt het monumentale uurwerk de bijnaam zebraklok, toch was het dier voor Karman geen uitgangspunt. Behalve voor de aanduiding van uren, zijn de zwarte strepen er om tegenwicht te bieden aan de chaos van verticale en horizontale lijnen op en rond het plein. Juist omdat ze regelmatig zijn verdeeld over het beeldvlak, onderscheidt de klok zich van zijn drukke omgeving.

Dat de klok is opgebouwd uit twee piramiden – met de onderzijden tegen elkaar – is typerend voor Karman. Al zijn ruimtelijke werken stelt hij samen uit robuuste geometrische vormen. Door de piramiden heen steken drie cirkelvormige wijzerplaten. Piramiden en wijzerplaten zijn van perspex en staan op een stalen paal. Ruim zes meter boven het plein doorbreekt het kunstwerk niet alleen de wirwar aan lijnen, het fungeert zelfs als rustpunt in de drukke omgeving. Als de verlichting in de klok ’s avonds aangaat, is dat effect nog sterker.