Gegevens kunstwerk
Titel
Monument Dwangarbeiders
Kunstenaar
Jaar
1999
Materiaal
Metaal, natuursteen en boom
Locatie kunstwerk
Adres
Zuid-Hollandplein, Den Haag
Stadsdeel
Haagse Hout
GPS gegevens
52.087248571171, 4.3167163890938 Bekijk op plattegrond
Omschrijving kunstwerk
Tekst
Operatie Sneeuwklok. Onder deze bijna poëtische naam ging in de vroege ochtend van 21 november 1944 een razzia in Den Haag van start. Al de hele oorlog ronselde de Duitse bezetter dwangarbeiders. Maar die ochtend ging dat anders. Alle straten werden afgezet. Jongens en mannen tussen de zeventien en de veertig werden gedwongen zich te melden met warme kleding, stevige schoenen, dekens en eetgerei.
In twee dagen tijd werden er in de hofstad 8.000 mannen bijeengedreven. Een van de verzamelpunten was de Haagse Dierentuin. Van daaruit werden zij op overvolle rijnaken naar Duitsland getransporteerd om daar te gaan werken. De 12 uur per dag werken, honger, kou, slechte hygiënische omstandigheden en het SS-regime maakten dwangarbeid zwaar. Velen van hen stierven. Eenmaal thuis in het naoorlogse Nederland hadden de overlevenden het ook niet gemakkelijk. Zij werden als collaborateurs gezien en kregen nauwelijks begrip voor de doorstane ontberingen. Terwijl zij toch ook slachtoffer van het nazi-regime waren.
Daarom nam oud-dwangarbeider Piet Kool (1924-2009), voorzitter van de afdeling Zuid-Holland van de Vereniging ex-dwangarbeiders Nederland (1987-2000), het initiatief tot de oprichting van een monument. Dat is op 1 november 1999 onthuld op het binnenplein van het provinciehuis van Zuid-Holland dat is gebouwd op het terrein van de voormalige dierentuin. De Haagse beeldhouwer en vormgever Marcel Prins tekende voor het ontwerp. Hij plaatste een boom met een plaquette met toelichtende tekst op een kleine verhoging. Bovenop de bakstenen verhoging zette Prins een stalen ring. Aan de binnenkant daarvan doen de mensfiguren denken aan het logo van de vereniging. Aan de buitenzijde staat de tekst:
‘Want dat is nog wranger: slachtoffer zijn, geschonden worden en zelf moeten strijden voor erkenning hiervan…’
Zo werd met dit gedenkteken bijna 55 jaar na dato alsnog recht gedaan aan het leed van de dwangarbeiders.