Tekst

Ze heeft zich op de aarde neergevleid én ze komt er uit voort. In deze tweeledigheid schuilt geen twijfel maar verbeeldingskracht. Beeldhouwer Nico Onkenhout heeft met de vrouw die bijna versmelt met de ondergrond, een waarachtige ‘Moeder Aarde’ gecreëerd. Ze is de personificatie van onze aarde, die we sinds mensenheugenis kennen als godin-moeder en als symbool van leven en vruchtbaarheid. In haar rijke bodem ontkiemen de zaden en groeien de planten. Zij voedt ons zoals een moeder haar kind voedt.

Het bronzen beeldje van Onkenhout staat sinds 1976 op een winkelplein aan het Zwedenburg. Hoe hij het model vervaardigde voor deze sculptuur is onbekend. Een wasmodel was het zeker niet. Daar werd destijds weliswaar veel mee gewerkt, maar Onkenhout vond het niets. Hij was een echte beeldhouwer. ‘Na Krop,’ zei hij eens, ‘ben ik eigenlijk nog de enige echte steenhouwer.’ Het houwen beschouwde hij als een artistieke krachtmeting. Verder sneed hij beelden in hout. Boetseren deed hij wel, maar dan met gips. Aan zijn beroemde bronzen beeld van ‘Dik Trom’, dat in 1973 in Hoofddorp werd onthuld, ging een gipsmodel vooraf. Hetzelfde geldt voor zijn stenen beeld van koningin Wilhelmina (1968) in het Amsterdamse Confectiecentrum. Deze voorbeelden maken het aannemelijk dat het model voor ‘Moeder aarde’ ook van gips was.

Het bronzen beeld kwam in 1963 tot stand, precies twintig jaar nadat Onkenhout afstudeerde aan de Amsterdamse Rijksakademie, waar hij les kreeg van de gerenommeerde professor Jan Bronner (1881-1972). Met de forse, statische vormen van de beeldhouwkunst uit de jaren dertig als voorbeeld ontwikkelde Onkenhout een eigen sensitieve beeldtaal: sober, gestileerd en toch levendig. De vormen van ‘Moeder Aarde’ zijn zacht, rond en rustig. Aan Onkenhouts vorming heeft beslist ook zijn waardering voor bekende Britse beeldhouwer Henry Moore (1898-1986) bijgedragen. Wellicht inspireerden diens liggende, gestileerde en geabstraheerde vrouwenfiguren hem tot zijn ‘Moeder Aarde’: een klassieke schoonheid.