Tekst

Dit plein was voor de Tweede Wereldoorlog het hart van een levendige buurt: de Joodse buurt. Sinds 1625 vonden Sefardische joden op de vlucht uit katholiek Spanje en Portugal in Den Haag een nieuw thuis. Vanaf 1670 kwamen daar Azkenazische Joden uit Oost-Europa bij. De Haagse, Joodse gemeenschap telde voor de oorlog zo’n 17.000 mensen. Daarvan vermoordden de nazi’s er ruim 12.000.

Om de herinnering aan hen én aan de Joodse buurt levend te houden heeft de stichting Joods Monument Den Haag kunstenaar Anat Ratzabi in 2015 opdracht gegeven op dit rustige plein een monument te maken. De wens was om hierin ook het bestaande Amalek-monument van Dick Stins – oorspronkelijk aan de drukke Gedempte Gracht – en de plaquette Rachel weent een plaats te geven. Het Joodse kindermonument bevindt zich op ditzelfde plein. Op 28 januari 2018 werd het monument onthuld.

Doorgaans maakt de Nederlands-Israëlische Ratzabi klassiek en realistisch ogende figuren in brons en keramiek. Als hart van dit samengestelde monument creëerde zij een monumentale natuurstenen deur die op een kier staat. Door het kunstmatige licht dat daaruit schijnt, denk je een opening te vinden. Maar die is er niet. Zoals die er ook voor de gedeporteerde Joden niet was. De afbrokkelende steen naast de deur verwijst daarnaar. De David-ster van Stins heeft Ratzabi op de deur zelf geplaatst. Op de muur van de tuin rondom de Nieuwe Kerk is – een replica van – de plaquette Rachel weent aangebracht. Twee losse bronzen koffers – eentje naast de deur en eentje op het plein – herinneren aan de abrupte deportaties.

Tegenover de monumentale deur heeft Ratzabi zes stenen, ovale elementen geplaatst. Ze verwijzen naar de zes miljoen Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vermoord. Op elk ervan heeft zij twee bronzen reliëfs aangebracht met een voorstelling die een van de twaalf stammen van Israël symboliseert. Binnen het Jodendom zijn zes en twaalf magische getallen. Net als achttien, chai. Uit het Hebreeuws vertaalt, betekent dat: leven.