Tekst

Het bronzen beeld in de tuin van Kunstmuseum Den Haag laat er geen misverstanden over bestaan: de val van Icarus komt keihard aan. Hij stort letterlijk ter aarde en maakt een merkwaardige schouderlanding waardoor zijn magere, langgerekte en iets gekromde benen in de lucht steken. De doodsmak van de tragische figuur uit de Griekse mythologie is door honderden kunstenaars verbeeld, maar zelden zijn de ongekende expressiviteit en dynamiek die Piet Esser in zijn bronzen Icarus verankerde, geëvenaard of overtroffen.

Esser is één van de belangrijkste portretbeeldhouwers van de twintigste eeuw. Hij leerde het vak van Jan Bronner aan de Rijksakademie in Amsterdam. In talloze necrologieën die na zijn overlijden verschenen, wordt vooral Essers betekenis voor de Nederlandse penningkunst benadrukt. Terecht, maar daarmee wordt geen recht gedaan aan de invloed die hij als charismatische hoogleraar had op nieuwe generaties beeldhouwers.

Esser was één van de eerste toonaangevende beeldhouwers die de figuratieve abstractie, een stijl halverwege totale abstractie en herkenbare figuratie, introduceerde en een vaste plek gaf in zijn vrije werk en monumentale opdrachten. Hij won in 1938 de Prix de Rome en volgde in 1947 zijn leermeester Bronner op aan de Rijksakademie. Esser werd onder meer bekend door zijn Troelstramonument (Den Haag), het Brederomonument (Amsterdam), het Watersnoodrampmonument (Rotterdam) en de portretten van Charlotte van Pallandt (collectie erven Van Pallandt).

Het beeld ‘Icarus’ onderstreept het vermogen van de beeldhouwer om een dramatisch verhaal in sculptuur om te zetten die wat beweging betreft bijna aan film doet denken. De fonteingroep ‘Hercules en Antaeus’ die Esser twintig jaar eerder (in 1954) maakte voor het Gelderse provinciehuis in Arnhem is een vroege voorloper van de bronssculptuur ‘Icarus’. Ook daarin wordt de virtuoze compositie van twee verstrengelde figuren gedomineerd door het geabstraheerde gebaar van twee opgeheven benen.