Tekst

Zijn de meeste oorlogsmonumenten in de eerste vijf à tien jaar na de oorlog gerealiseerd, zo niet het verzets- en bevrijdingsmonument tegenover de ingang van het Vredespaleis. Zo’n vijftig jaar na dato heeft Den Haag dan toch een eigen centraal oorlogsmonument gekregen. De stichting Herdenkingsmonument 1940-1945 nam daartoe het initiatief.

Het was de stichting al jaren een doorn in het oog dat er in de hofstad geen centrale plek was waar de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog konden worden herdacht.

Eind jaren tachtig begon de stichting met het inzamelen van geld. Daarnaast werd met de gemeente het Carnegieplein als locatie gekozen. Vervolgens werden in 1989 zes kunstenaars benaderd om een ontwerp te maken. Het monument zou in 2000 worden onthuld. Gezien de krappe planning is dat is echter niet gelukt. De eerste ronde leverde geen ontwerp op dat door alle partijen (stichting en gemeente) werd gedragen.

Uiteindelijk is de Maastrichtse beeldhouwer Appie Drielsma uitgenodigd. Hij is bekend door zijn geometrisch abstracte oorlogsmonumenten zoals bij concentratiekamp Mauthausen in Duitsland. Hoewel in de opdracht om een obelisk was gevraagd, koos Drielsma voor een andere vorm. Met basaltblokken bouwde hij een golvende dijk die symbool staat voor het verzet. Daarop plaatste hij vier hoge en vier kortere vierkante zuilen allemaal van strak gepolijst, zwartgrijs Portugees graniet. Drielsma selecteerde dit materiaal vanwege de hardheid en de krachtige, onbuigzame uitstraling. Op de zuilen heeft hij in zwarte belettering teksten uit het Wilhelmus, de bijbel en Joodse gebeden aangebracht. Daarmee bewijst hij eer aan de duizenden joodse slachtoffers en de slachtoffers onder burgers en verzet die in Den Haag zijn gevallen.

In de Limburger van 6 juli 1991 meldt Drielsma dat ‘Het een monument (is) dat iets mee geeft voor een nieuwe generatie, een waarschuwingsteken, de vertikalen staan voor de kreet: dit nóóit meer!’