Tekst

Ze is wel de ‘onbekendste koningin van Nederland’ genoemd. Acht jaar op de troon is ook niet bepaald lang. Toch lag begin 20e eeuw bij velen nog vers in het geheugen dat koningin-moeder Emma (1858-1934) op voortreffelijke wijze van 1890 tot 1898 voor haar dochter Wilhelmina als regentes was opgetreden. Dit leidde in Den Haag tot initiatieven voor de oprichting van een eerbetoon aan haar regentschap. Het resultaat was de onthulling van een obelisk op het Regentesseplein in 1905.

Met zijn bijna 10 meter vangt het kunstwerk van graniet, zandsteen en brons onmiddellijk de blik. Gebeeldhouwde guirlandes van groen en vruchten met lange linten versieren het monument. Aan de voorzijde is de bronzen portretbuste van de regentes aangebracht. Daaronder staat de personificatie van de vrede met een palmtak in haar hand. Aan de achterzijde is links het wapenschild van de Oranjes uitgehouwen en rechts dat van Emma’s familie, de Waldeck-Pyrmonts.

Beeldhouwer Arend Odé werkte bij de totstandkoming van de obelisk nauw samen met de veelzijdige kunstenaar Abraham Gips, evenals Odé docent aan de Polytechnische School in Delft. Gips schilderde, tekende en ontwierp: van portretten tot reclamemateriaal, van kalenders tot meubels, van plafonds tot serviezen. Zijn serviezen decoreerde hij wel met sierlijke bloem- en plantmotieven van de art nouveau, rond 1900 een moderne kunststijl. Maar hij greep ook geregeld terug op historische stijlen. In de gedenknaald, die de vorm van een obelisk heeft, is dat de klassieke oudheid.

Het classicisme domineert het kunstwerk, terwijl enkele details zoals de linten tot de art nouveau zouden kunnen worden gerekend. Wat het aandeel van elk van de kunstenaars precies is, valt lastig te reconstrueren. Alle onderdelen zijn samengesmolten: Gips en de traditioneel werkende Odé hebben als één man het gedenkteken voor koningin-moeder Emma vormgegeven.