Tekst

Vaak gebeurt het niet. Dat vrij werk wordt aangekocht voor een nog te realiseren monument. Het Englandspiel-monument aan de Hogeweg in de Scheveningse Bosjes, met als middelpunt ‘De val van Icarus’ van beeldhouwer Titus Leeser, kwam wél op deze wijze tot stand.
De ideeën voor het beeld ontstonden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Leeser hoorde ‘s nachts de geallieerde vliegtuigen overkomen. ‘Ik was toen met mijn hart bij de jongens, die groen van angst bezig waren, maar moésten doorzetten,’ vertelt hij in het NRC van 17 maart 1980. In gedachten zag hij ze neerstorten. Het liet Leeser niet los. In 1972 maakte hij ‘De val van Icarus’ voor alle omgekomen geallieerde vliegers. Leeser exposeerde het beeld, waarna het werd aangekocht als Englandspiel-monument, dat prinses Juliana in 1980 onthulde.
Bovenop de gedenksteen staat Icarus, zijn ene vleugel in een dramatisch gebaar naar boven stekend: een figuratief beeld met een sterke expressieve lading. Hoewel hij veel beelden in een vergelijkbare stijl maakte, vond Leeser dit zijn beste beeld. Op de figuur Icarus kwam hij overigens door het motief van de dodelijke vlucht en niet door de moraal van de tragedie – hoogmoed komt voor de val.
Van hoogmoed was immers geen sprake bij de vliegers die Leeser met zijn sculptuur eerde. En ook de agenten die slachtoffer werden van het zogenaamde Englandspiel, waren beslist geen roekeloze waaghalzen. De moedige mannen en een vrouw dachten zich beschermd door geheime radiocodes. Helaas vielen zij direct na hun dropping in Nederland in Duitse handen. De Duitsers hadden kans gezien de codes te kraken en speelden de Britten misleidende berichten toe. Van alle 59 betrokken agenten overleefden slechts vijf de oorlog.

‘Zij sprongen in de dood voor onze vrijheid
“Englandspiel” 1942-1944
In dankbare herinnering aan de 54 Nederlandse agenten en allen die vielen in het inlichtingenwerk.’