Tekst

In de jaren zestig beheerst de internationale Fluxus-beweging de beeldhouwkunst in Nederland. Fluxus stelt de authentieke vorm van kunst ter discussie. Het experiment staat centraal. Daarbij vervagen de grenzen tussen verschillende kunstdisciplines. De kunstenaar zoekt driftig naar nieuwe materialen en treedt op als performer tijdens happenings en acties. Ook het verzenden van ansichtkaarten wordt als vorm van kunst (mail-art) beschouwd.

In diezelfde jaren zestig waait er in het opdrachtencircuit een heel andere wind. Opdrachtgevende comité’s blijven het academisme trouw. Zo krijgt Bertus Sondaar, die eens tot de voorhoede behoorde, maar later traditioneel werkt, in 1963 de opdracht voor een portretbuste van Louis Couperus (1863-1923). Dit ter nagedachtenis aan de geboorte van de vermaarde schrijver honderd jaar eerder in de Haagse Archipelbuurt.

Voordat Sondaar in de jaren dertig naar Parijs vertrok, kreeg hij les van de bekende beeldhouwer Jan Bronner (1881-1972), wiens statische, ‘architectonische’ leer van invloed was op Sondaars werk. Hij ging naar Parijs om zijn kunst te bevrijden uit het keurslijf van de architectuur. In de Franse hoofdstad volgde Sondaar lessen bij portretbeeldhouwer Charles Despiau (1874-1926). Despiau ging het om de vorm; hij vatte vormen op als gesloten volumes. Verder zijn vereenvoudiging in modellering en het weglaten van details sleutelbegrippen in zijn oeuvre.

In Sondaars sculpturen versmelten de opvattingen en werkwijzen van zijn beide docenten. De bronzen portretbuste van Couperus in de Surinamestraat is streng en statisch, zonder overbodige detaillering. Toch ontbeert het portret geen emotie of karakter. Integendeel. De termen onbevooroordeeld en ‘gevoelig realisme’ zijn hier op hun plaats. Sondaar zinspeelt niet op de seksuele geaardheid van de schrijver, noch op zijn dandyachtige gedrag. Met het portret zet hij hem treffend neer als veelzijdig en begaafd dichter en romancier, die ons vele prachtige werken naliet, zoals ‘Eline Vere’ (1889) en ‘De stille kracht’ (1900).