Tekst

‘Wie weet wat er met Copernicus is gebeurd?’: dat schreef KonkreetNieuws op 9 juli 2021. Aanleiding voor dit artikel in het wijkblad uit Segbroek was de foto die amateurhistoricus Theo Broekema in het archief had gevonden. Daarop was een buste van de arts en wis- en sterrenkundige Nicolaas Copernicus (1473  – 1543) te zien. Bij de bouw in 1908 van de chique panden aan het nieuwe Copernicusplein had de eigenaar (sigarenhandelaar Felix) deze buste op het balkon van nummer 9 en 10 laten plaatsen. Ter verfraaiing én als eerbetoon aan deze Poolse geleerde. Alleen die buste bleek verdwenen…

KonkreetNieuws riep buurtbewoners op te helpen bij het oplossen van dit mysterie. In aanloop naar het 550^stegeboortejaar van Copernicus in 2023 deed ook de Poolse ambassade mee. Zomer 2023 meldde zich een bewoner van de Copernicusstraat: de buste stond bij hem in de tuin! Ergens na 1965 bleek de toenmalige eigenaar van het pand aan het Copernicusplein de buste bij verhuizing meegenomen te hebben naar Capelle aan de IJssel. Jaren later nam hij contact op met de bewonersvereniging van de Copernicusstraat. De buste werd opgehaald en kwam voorlopig in het huis van de voorzitter te staan. Het idee was Copernicus weer aan een gevel te bevestigen. Daar kwam het niet van en de buste belandde in de tuin.

Eenmaal teruggevonden startten Aad van Schie (hoofdredacteur KonkreetNieuws) en Theo Broekema voortvarend een crowdfundingsactie om geld in te zamelen voor restauratie, terugplaatsing én 10 jaar onderhoud in de toekomst. Restaurator en beeldhouwer Paul van Laere werd ingehuurd om de klus te klaren. In het verleden heeft hij veel buitenkunstwerken in Den Haag en daarbuiten gerestaureerd.

Oorspronkelijk was de Copernicus-buste van terracotta gemaakt. Waarschijnlijk door H.F. Antheunis senior, van een familie van keramisten en beeldhouwers die ook in Den Haag actief was. Bij een eerdere restauratie was de holle kern met gips en ander materiaal gevuld en was er een gipslaag over het beeld aangebracht. Gips kan echter niet tegen vocht en bij temperatuurwisselingen krimpen al deze materialen op een andere manier. Dat geeft scheuren. Daarom heeft Van Laere eerst alle andere materialen verwijderd. Daarna heeft hij de benodigde reparaties met speciale restauratiemortel gedaan. Ook de losse neus staat weer keurig op zijn plaats.

Op 5 juli 2024 werd de buste van Copernicus onder toeziend oog van de buurt opnieuw feestelijk onthuld. Sindsdien houdt de Poolse geleerde vanaf het balkon aan de Edisonstraat 81 het Copernicusplein in de gaten. Zoals hij jarenlang ook de planeten in de gaten hield om tot de conclusie te komen dat de zon niet om de aarde draaide, maar andersom. Een revolutionaire gedachte in zijn eigen tijd!