Tekst

Onze nationale driekleur was, zeker na de Tweede Wereldoorlog, hét symbool van vrijheid. Vandaar dat het Algemeen Haags Comité bij de tiende herdenking van de bevrijding er voor koos een vlaggenmast voor het nieuwe stadshuis aan het Burgemeester de Monchyplein te plaatsten. Op 5 mei 1955 werd een prijsvraag onder architecten en beeldhouwers uitgeschreven voor een permanent ontwerp. De naam Irene in dit monument verwijst naar de Prinses Irene-brigade die op 8 mei 1945 als eerste geallieerde eenheid Den Haag binnentrok na de Duitse capitulatie.

Uit de inzendingen selecteerde de jury het ontwerp dat architect J.J.A. Smets en beeldhouwer Aart van den IJssel hadden ingezonden. Hun monument is samengesteld uit drie hoofdcomponenten: een voetstuk, daarop een raamwerk met vogels en een hoge vlaggenmast. Op het bronzen raamwerk, dat de bezetting verbeeldt, bevinden zich vijf vogels, één voor elk jaar van de oorlog. Drie daarvan slaan hun vleugels stuk tegen de tralies. De onderste zit gevangen, terwijl de bovenste de lucht in vliegt op weg naar de vrijheid. Een tekst in de rand van het voetstuk vult de symboliek van de sculptuur aan:

‘Gedenk de offers die ’t herwinnen van vrijheids vreugden vroeg.
Bedenk welk daaglijks offer het doen groeien van vrijheid steeds weerom U vraagt.’

Hoewel Van den IJssel in dit sterk symbolisch geladen bevrijdingsmonument geen gepantserde of stekelige figuren heeft verwerkt, is het toch goed als zijn werk herkenbaar. De hoekige vorm van de vogels en de wijze waarop zij op het raamwerk zijn aangebracht verraden zijn handschrift. Van den IJssel genoot vooral bekendheid met zijn metalen, insectachtige wezens, paarden en ruiters met venijnige uitsteeksels en pantsers. Bovendien gaf hij zijn ideeën het liefst vorm in metaal.

Het bevrijdingsmonument Irene werd in 1959 door burgemeester mr. H.A.M.T. Kolfschoten onthuld op het Burgemeester De Monchyplein. Na de sloop van het oude stadhuis is het monument in 2004 een kleine 150 meter verderop geplaatst. Vlakbij het Nassauplein.