Tekst

Bijzonder subtiel. Zo zou je het werk dat de Amerikaanse kunstenaar Joseph Kosuth voor de Raad van State heeft gemaakt het beste kunnen omschrijven. Aan de tuinzijde heeft hij helemaal bovenaan de gevels sierlijke, handgeschreven teksten in zachtgeel neon aangebracht. Voor de kunstopdracht bij de nieuwbouw van de Raad van State koos de Rijksgebouwendienst voor Kosuth aangezien zijn hele oeuvre over tekst, betekenis en interpretatie gaat. En dat is precies de kern van de werkzaamheden van dit rechtsorgaan.

Met zijn teksten smeedt Kosuth de uiteenlopende historische en nieuwe bouwblokken van de Raad van State smeedt aan de achterzijde samen. Soms buigt een woord zomaar ineens de hoek om. De zinssneden die hij voor de Raad van State heeft uitgekozen zijn afkomstig uit het beroemde boek Ethica van Spinoza. Het gaat om een serie van zeven onweerlegbare principes (axioma’s) waarmee volgens deze 17^e-eeuwse filosoof iedereen het eens kon zijn.

Kosuth is net als Lawrence Weiner en Stanley Brouwn een conceptueel kunstenaar. In de loop van de jaren zestig van de 20^e eeuw werd voor hen het idee, of beter gezegd de idee in filosofische zin, achter een kunstwerk belangrijker dan de uitvoering daarvan. Baanbrekend was een van Kosuth’s eerste conceptuele kunstwerken: One and Three Chairs (1965). Het laat een stoel als object zien, een print van de woordenboekdefinitie van een stoel én een fotografische afbeelding van een stoel. De vraag is welke stoel nu eigenlijk stoel is?

Concentreerde Kosuth zich in de jaren zestig puur op de vraag wat de betekenis van de kunst was, vanaf 1970 verruimde hij zijn denkgebied met filosofie, psychoanalyse en literatuur. Kunstenaars zijn in zijn optiek makers van betekenis. Voor de uitvoering van zijn ideeën beperkt hij zich tot tekst in allerlei vormen. Bij de Raad van State zijn dat sierlijk, handgeschreven letters in neon.

Axioma’s uit de Ethica van Spinoza:

1. Al wat is, is in zichzelf of in iets anders.
2. Wat men niet door iets anders kan begrijpen, moet men door zichzelf begrijpen.
3. Uit een gegeven bepaalde oorzaak vloeit noodzakelijk een gevolg voort en omgekeerd: zonder een bepaalde oorzaak kan het gevolg onmogelijk optreden.
4. De kennis van een gevolg hangt af van de kennis van de oorzaak en sluit die in.
5. Zaken die niets met elkaar gemeen hebben, kunnen ook niet uit elkaar begrepen worden, met andere woorden, het begrip van het ene sluit niet dat van het andere in.
6. Een waar idee moet met het voorgestelde object overeenkomen.
7. Wanneer een zaak zich als niet bestaand laat denken, sluit het wezen niet het bestaan in.